czwartek, 28 marca, 2024
kobietyKsiążki

Bezmatek. Wszystkim kobietom, które walczą o wolność

Mira Marcinów swój ”Bezmatek” podarowała kobietom w sposób specjalny, Otrzymawszy Paszport POLITYKI w dziedzinie literatury 2020 za tę książkę, zadedykowała go „wszystkim kobietom, które wychodzą na ulice i walczą o wolność”.

Trzy tygodnie temu, Mira Marcinów została laureatką Paszportu Polityki 2020 w kategorii Literatura za książkę „Bezmatek” – intensywną opowieść o relacji córki i matki, życiu i umieraniu. Czym jest „Bezmatek” i jak się go czyta?

Książka o śmierci

„Bezmatek” rozszerza granice przeżywania żałoby, otwiera czytelnika na związek śmierci z życiem, seksualnością i witalnością. Książka dzięki niezwykłej sprawności literackiej i nowoczesności języka autorki nie jest trudna, mimo że porusza trudny i zakłamany w naszej kulturze temat śmierci. Przeciwnie. Mimo że o śmierci, wypełniona jest dynamiczną żywotnością. Jest też wieloaspektowa i daleko wykracza poza granice nakreślonego tytułem tematu.

W swoich poprzednich książkach Mira Marcinów zajmowała się, od strony naukowej i w aspekcie narodowym, melancholią i żałobą, która nie niesie katharsis. W książkach takich jak „Na krawędzi wolności: szaleństwo jako wybór w filozofii Henryka Struvego” czy „Historia polskiego szaleństwa/Słońce wśród czarnego nieba. Studium melancholii” próbowała stworzyć „archeologię polskiego szaleństwa”.

Powstały książki interdyscyplinarne z pogranicza filozofii, psychopatologii, medycyny, psychiatrii. Jednocześnie Mira Marcinów zawierała w nich wysmakowane językowo fragmenty eseistyczne, które ujawniają humanistyczny potencjał autorki.

Za „Historię polskiego szaleństwa” Mira Marcinów była nominowana do paszportu POLITYKI w roku 2019.

Bezmatek

W tym kontekście powstanie literackiej prozy „Bezmatka” nie zaskakuje. Jakimś jej przedsmakiem była „Niezabliźniona rana Narcyza. Dyptyk o nieświadomości i początkach polskiej psychoanalizy” napisany wraz Bartłomiejem Dobroczyńskim. Książka mocno oparta na dokumentach źródłowych, opowieść o polskiej psychoanalizie, zakłamaniu jej pojęć i – wreszcie – jej marginalizacji. Mira Marcinów jest autorką drugiej części dyptyku. Pretekstem do prowadzonych badań jest historia Barbary Ubryk, kobiety więzionej latami w klasztorze z powodu problemów o tle seksualnym.

W odróżnieniu od szukających syntezy prac naukowych Miry Marcinów, ”Bezmatek” dzieje się w skali mikro. Jest krokiem w świat fikcji, ale też, dzięki temu w świat subiektywnej intymności.

Powstała powieści z wybitnym potencjałem literackim. Przenikliwa, bogata językowo, napisana z czarnym humorem i bez autocenzury. Książka o śmierci, podświadomej rywalizacji matki i córki, wreszcie o prowincjonalnej, uwięzionej, kobiecości. Ale nie tylko. Powstała książka o rozczarowaniu transformacją, osuwaniu się w biedę polskiej prowincji, braku perspektyw. To wyostrzony obraz współczesnej małomiasteczkowej Polski. Nikt się dotąd za nią nie opowiadał, a w „Bezmatku” zyskała ona swój głos.

Małomiasteczkowa

Autorka pochodzi ze Szczecinka w zachodniopomorskiem. W wywiadach wspominała wielokrotnie o towarzyszącym jej w procesie dorastania małomiasteczkowym poczuciu, że życie toczy się gdzieś indziej. To zrozumienie frustracji i ograniczeń małych środowisk stanowi dodatkową, poza emocjonalną, czasem brutalną warstwą intymności, siłę książki. Sama autorka uciekła od swoich ograniczeń poprzez studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, doktorat z nauk humanistycznych tego Uniwersytetu, pracę naukową w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN.

Życie autorki w jakiś sposób przenika się z książką. Tak jak literackie pytania autorki przenikają się z jej konsekwentną postawą społeczną. Mira Marcinów nie waha się aktywnie wspierać praw prokreacyjnych kobiet, krytykować polityków i hipokryzji życia społecznego.

A że jest osobą wybitną, czyni to z wybitną przenikliwością i pasją. Wiele z tego czytelnik odnajdzie w „Bezmatku”. A jeszcze więcej w jej książkach naukowych.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.